Odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty odszkodowań bez PIT

W świetle aktualne obwiązujących przepisów ustawy o PIT, zwolnione podmiotowo od tego podatku są różnego rodzaju odszkodowania. Dotyczy to np. otrzymanych odszkodowań lub zadośćuczynień, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw (art. 21 ust. 1 pkt 3), otrzymanych na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie (art. 21 ust. 1 pkt 3b), odszkodowań otrzymanych na podstawie przepisów prawa geologicznego i górniczego (art. 21 ust. 1 pkt 3f), kwot otrzymanych z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych (art. 21 ust. 1 pkt 4), odszkodowań  wypłacanych na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami (art. 21 ust. 1 pkt 29), odszkodowań za szkody w środkach trwałych (art. 21 ust. 1 pkt 29b) itp.

Przy czym w większości przypadków ustawowe zapisy dotyczące tych zwolnień są sformułowane w sposób oczywisty i niebudzący wątpliwości. Nie dotyczy to jednak zwolnienia od podatku odsetek wypłacanych z tytułu nieterminowej wypłaty ww. świadczeń. Kwesta ta jest bowiem przedmiotem licznych sporów między podatnikami a organami podatkowymi, które często musiały rozstrzygać sądy administracyjne. Co więcej, rozbieżności  odnośnie do tego, czy kwota należnych odsetek ustawowych wypłaconych w związku z nieterminową wypłatą odszkodowania podlega PIT – istnieją również w orzecznictwie sądowym. Zgodne z pierwszym poglądem odsetki od zasądzonego odszkodowania należy traktować tak jak należność główną. Oznacza to, że jeśli odszkodowanie jest zwolnione od PIT,  to takiemu zwolnieniu  będą podlegać także naliczone odsetki (tak np. NSA w wyroku z 17 stycznia 2014 r., sygn. akt II FSK 289/12). Prezentowany jest jednak również przeciwny pogląd – za którym na ogół opowiadają się też organy podatkowe – że odsetki mają charakter uboczny w stosunku do odszkodowania. Dlatego nie są objęte przewidzianym dla takiego świadczenia zwolnieniem od podatku (vide wyrok  NSA z 5 kwietnia 2018 r., sygn. akt  II FSK 968/16).

W związku z przedstawionym rozbieżnościami dostrzeżono konieczność nowelizacji ustawy o PIT, tak aby wyeliminować wątpliwości w omawianym zakresie. Przygotowany w tym celu (przez sejmową Komisję do Spraw Petycji) projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przewiduje wyraźne wskazanie, że odsetki wypłacane z tytułu nieterminowej wypłaty odszkodowań i innych świadczeń o podobnym charakterze są zwolnione z podatku PIT. Jak podkreślono w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej, zapewni to spójność i przejrzystość systemu prawnego w zakresie będącym przedmiotem proponowanej regulacji. Nowe przepisy zmieniające artykuł 21 ustawy o PIT mają wejść w życie 1 stycznia 2022 r.