Spłata cudzych długów nie może być kosztem uzyskania przychodów

Przykładowo WSA w Warszawie w wyroku z 12 września 2018 r. o sygn. akt III SA/Wa 3689/17 wskazał, że spłata cudzych długów mogłaby zostać zakwalifikowana jako koszty uzyskania przychodów w sytuacji, gdy spłata tych długów jest warunkiem atrakcyjniejszych umów najmu. Jednak z podejściem takim nie zgadza się fiskus, czego wyrazem jest jedna z ostatnich wydanych w tym przedmiocie interpretacji o nr. 0111-KDIB1-1.4010.149.1.2021.ŚS.

Wnioskodawca prowadzący działalność polegającą głównie na transporcie, składowaniu oraz przeładunku towarów, a także obsłudze logistycznej transportów kolejowych dokonywanych na Ukrainę i z Ukrainy zawarł umowę dzierżawy na plac, tor oraz infrastrukturę kolejową niezbędną do wykonywania swoich usług. Uzasadnieniem biznesowym było wykorzystanie infrastruktury w prowadzonej działalności oraz korzystne położenie terenu do świadczenia usług. Przedmiot dzierżawy był już wcześniej wykorzystywany przez innego dzierżawcę, który zalega względem wydzierżawiającego z zapłatą czynszu najmu wraz z odsetkami. Warunek spłaty poprzedniego dzierżawcy był wprost wskazany w umowie trójstronnej pomiędzy właścicielem, poprzednim oraz nowym dzierżawcą.

W związku z zaistniałym stanem faktycznym wnioskodawca chciał potwierdzić w ramach wniosku o interpretację indywidualną, czy wydatki związane ze spłatą cudzych długów wynikających z nieuregulowanych opłat z tytułu dzierżawy infrastruktury mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT oraz w drugiej kolejności, czy poniesione wydatki mogą stanowić tzw. koszty pośrednie, tj. stanowią koszty w dacie poniesienia stosownie do art. 15 ust. 4d ustawy o CIT.

Ustawy o podatkach dochodowych wskazują, jakie kryteria powinny być spełnione, aby można było zakwalifikować wydatek do kosztów uzyskania przychodów. Zgodnie z art. 15 ust. 1 zd. 1 ustawy o CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W pierwszej więc kolejności wydatek powinien zostać poniesiony w związku z prowadzoną działalnością, czyli – jak w niniejszej sprawie – zobowiązanie zostało uregulowane przez wnioskodawcę w związku z zawarciem porozumienia trójstronnego. Kolejny warunek to poniesienie wydatku w celu osiągnięcia przychodów albo zachowania/zabezpieczenia ich źródła. Zatem w momencie dokonywania wydatku powinny istnieć obiektywne przesłanki umożliwiające powiązanie wydatku z przychodami w sposób bezpośredni lub pośredni. Dodatkowo wydatek powinien mieć charakter definitywny, tj. nie może zostać podatnikowi w żaden sposób zwrócony.

Wydatek powinien też zostać udokumentowany. W przypadku zaistniałego stanu faktycznego zawarta została umowa, wystąpiły dokumenty rozliczeniowe, zatem wymóg dokumentacyjny został spełniony. Ostatnim warunkiem jest brak umieszczenia wydatku na liście wydatków nieuznawanych za koszty podatkowe, wskazanych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Kwestia tego warunku została zmarginalizowana przez wnioskodawcę. W szczególności nie odniósł się on do punktu 10 lit b tego przepisu, który wskazuje, że za koszty uzyskania przychodów nie uznaje się wydatków na spłatę innych zobowiązań.

Podsumowując, wnioskodawca stanął na stanowisku, że w jego ocenie warunki formalne do zakwalifikowania wydatku do kosztów uzyskania przychodów zostały spełnione, a celowość i potrzeba poniesienia danego wydatku leży w gestii podatnika, a nie organu podatkowego. Tu wnioskodawca wskazał, że głównym celem spłaty zadłużenia poprzedniego dzierżawcy była możliwość rozpoczęcia współpracy i świadczenia usługi przez nowego dzierżawcę.

W interpretacji indywidualnej o nr. 0111-KDIB1-1.4010.149.1.2021.ŚS dyrektor KIS uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe, opierając się w głównej mierze na treści art. 16 ust. 1 pkt 10 lit b ustawy o CIT. W szczególności fiskus podkreślił szczególny charakter tego przepisu oraz jego związek ze spłatą zobowiązań innego podmiotu, wynikających z zaciągniętych przez ten podmiot długów. W konsekwencji w ocenie dyrektora KIS celem poniesienia wydatków na spłatę zobowiązania innego podmiotu, nie było uzyskanie przychodu przez wnioskodawcę z tytułu prowadzonej działalności czy zabezpieczenie źródła przychodu.

Wydaje się, iż wnioskodawca we wniosku o interpretację zbyt mało uwagi poświęcił kwestii określenia związku pomiędzy poniesieniem wydatku na spłatę cudzych długów a przychodami wnioskodawcy. Ogólne wskazanie, że dzięki spłacie długów będzie mógł rozpocząć działalność w nowym miejscu. Okazało się jednak, iż dla organu podatkowego jest to niewystarczające dla uznania, że zaistniał związek przyczynowo-skutkowy. Zgodzić należy się z wnioskodawcą, że o celowości poniesienia danego wydatku decyduje podatnik, niemniej powinien istnieć obiektywny związek przyczynowo-skutkowy, który winien być we wniosku o interpretację podatkową dokładnie opisany. Wtedy szansa na pozytywną ocenę byłaby większa.

Ponadto wyżej wymieniona sytuacja podatnika jasno wskazuje, że konsekwencje podatkowe zawieranych umów spłaty cudzych długów powinny być wcześniej analizowane i powinny posiadać odpowiednie uzasadnienie biznesowe, najlepiej stanowiące część zawieranych umów. Uzależnienie spłaty długu od lepszych warunków rynkowych albo innych okoliczności, które wpływałyby na przychód już na poziomie umowy, mogłoby w jasny i czytelny sposób rozwiązać powyższe wątpliwości w zakresie kosztów uzyskania przychodów.