Wyższe kary dla przedsiębiorców za przestępstwa przeciwko środowisku

Celem ustawy z 22 lipca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej – przygotowanej w resorcie klimatu i środowiska – jest ochrona środowiska naturalnego przed szkodliwymi działaniami, spełniającymi znamiona przestępstw lub wykroczeń przeciwko środowisku. Ma temu służyć m.in. zmiana granic ustawowego zagrożenia za takie wykroczenia i przestępstwa. Według autorów omawianych rozwiązań praktyka pokazała bowiem, że dotychczasowe sankcje karne były niewystarczające. Dlatego w ich ocenie należało dokonać zmian obowiązujących w tym zakresie regulacji. Objęły one dziesięć różnych ustaw, w tym m.in. Kodeks wykroczeń, Kodeks karny, ustawę o Inspekcji Ochrony Środowiska, ustawę o ochronie przyrody, a także ustawy o lasach oraz o odpadach.

W wyniku nowelizacji zaostrzone zostały kary za niedozwolone działania przeciwko środowisku, zarówno wyczerpujące znamiona przestępstw, jak i wykroczeń. Przykładowo za przywożenie z zagranicy lub wywożenie za granicę odpadów niebezpiecznych bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia albo wbrew jego warunkom – obecnie grozi kara pozbawienia wolności od lat 2 do 12. Oznacza to znaczący jej wzrost, ponieważ dotychczas górne zagrożenie karą pozbawienia wolności za takie działania, zgodnie z art. 183 § 5 Kodeksu karnego, wynosiło od 6 miesięcy do 8 lat.

Z kolei maksymalna kara za zanieczyszczanie wód, która do tej pory wynosiła do 5 lat pozbawienia wolności – po nowelizacji wzrosła do lat 8. Taka sama kara będzie grozić za spowodowanie zanieczyszczeń w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach.

Ponadto w razie skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko środowisku, sąd będzie orzekał nawiązkę na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, w wysokości od 10.000 zł do 10.000.000 zł. Orzeczenie tej nawiązki w niższej wysokości będzie dopuszczalne jedynie szczególnie uzasadnionych okolicznościach, gdy wymierzona nawiązka powodowałaby dla sprawcy uszczerbek dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny lub gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą.

Zmieniły się również zasady odpowiedzialności podmiotów zbiorowych (np. spółek kapitałowych) za czyny szkodzące środowisku naturalnemu. Po zmianach aby pociągnąć taki podmiot do wspomnianej odpowiedzialności w postaci kar pieniężnych – których wysokość może wynosić nawet 5.000.000 zł – nie będzie już konieczne uprzednie skazanie konkretnej osoby fizycznej z takiego podmiotu w postępowaniu karnym za przestępstwa przeciwko środowisku.