PIT-2(9) od 1 stycznia 2023 r. służy do obliczania miesięcznych zaliczek na PIT (instrukcja dla płatnika)

Ze znowelizowanych przepisów wynika, że oświadczenia i wnioski mające wpływ na obliczenie zaliczki PIT podatnicy będą mogli składać płatnikom na piśmie albo w inny sposób przyjęty u danego płatnika. Jednakże niektóre wnioski będzie można składać według ustalonego wzoru (art. 31a ust. 2 ustawy o PIT). Dlatego przygotowano w tym celu nowy formularz PIT-2, który obowiązuje od 1 stycznia 2023 r.

PIT-2 od 1 stycznia 2023 r. można składać w dowolnym czasie, a nie tylko przed wypłatą pierwszego wynagrodzenia w danym roku (jak przez wiele lat było w przypadku PIT-2).

Czym jest PIT-2

Ze znowelizowanych przepisów wynika, że stosowanie PIT-2 nie jest obowiązkowe. Wskazuje na to użyte w art. 31a ust. 2 ustawy o PIT, w odniesieniu do wskazanych w tym przepisie oświadczeń i wniosków, sformułowanie „mogą być składane według ustalonego wzoru”). Płatnicy mogą zatem opracować własne formularze w tym zakresie (także do generowane w wersji elektronicznej w ramach formowego systemu kadrowo-płacowego), zwłaszcza jeśli chodzi o pisma nieobjęte nowym  PIT-2. 

Jakie wnioski i oświadczenia od 1 stycznia 2023 r. składają podatnicy w PIT-2

Do różnego rodzaju wniosków (oświadczeń), które mogą być składane za pomocą omawianego formularza, został dostosowany jego schemat, z podziałem na odpowiednie odpowiadające im części. Nie dotyczy to sekcji „ogólnych”, np. A i B, które dotyczą danych identyfikujących składającego ten dokument podatnika oraz płatnika będącego jego adresatem, czy miejscem na podpis. Oczywiście podatnik wypełnia tylko te części tej deklaracji, w zakresie których składa wniosek (oświadczenie).

Od 1 stycznia 2023 r. podatnicy uzyskują większą swobodę w decydowaniu o stosowaniu kwoty wolnej od podatku. Przede wszystkim do uwzględniania  ulgi podatkowej polegającej na pomniejszeniu miesięcznej zaliczki o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (300 zł) można upoważnić więcej niż jednego płatnika (tj. inaczej niż do tej pory).

Jest to korzystna zmiana dla podatników pracujących dla dwóch lub większej liczby podmiotów (na podstawie umów o pracę, zlecenia, o dzieło itp.). Oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia o kwotę zmniejszającą podatek jest składane na podstawie nowego art. 31b ust. 1 ustawy o PIT. Z powołanej regulacji wynika, że płatnik pomniejsza zaliczki o kwotę stanowiącą nie więcej niż 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, jeżeli podatnik złoży temu płatnikowi oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia.

Oświadczenie w tej sprawie tak jak dotychczas składa się na druku PIT-2. W znowelizowanej ustawie o PIT zawarto jednak zastrzeżenie, że oświadczenie to podatnik (np. pracownik, zleceniobiorca, wykonawca dzieła itp.) może złożyć nie więcej niż 3 płatnikom.

Dlatego w oświadczeniu o stosowaniu pomniejszenia podatnik powinien wskazać, czy płatnik został przez niego uprawniony do pomniejszenia zaliczki o kwotę stanowiącą:

• 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (300 zł) – przy upoważnieniu dla 1 płatnika,
• 1/24 kwoty zmniejszającej podatek (150 zł) – przy upoważnieniu dla 2 płatników,
• 1/36 kwoty zmniejszającej podatek (100 zł). – przy upoważnieniu dla 3 płatników.

Małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych od osiąganych przez nich dochodów. Jednakże przy spełnieniu określonych przepisami warunków podatnicy mają możliwość rozliczenia swoich dochodów za dany rok podatkowy na zasadach preferencyjnych, tj. wraz z małżonkiem (art. 6 ust. 2 ustawy o PIT). Niektóre osoby mogą również korzystnie rozliczyć się z tego podatku jako osoba samotnie wychowująca dziecko (art. 6 ust. 4c ustawy o PIT).

Jeżeli podatnik złoży płatnikowi oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody w sposób przewidziany dla małżonków (art. 6 ust. 2 ustawy o PIT) albo dla osób samotnie wychowujących dzieci (art. 6 ust. 4d ustawy o PIT), a za rok podatkowy przewidywane, określone w oświadczeniu:

Aby złożyć (wycofać) ww. oświadczenia (na podstawie art. 32 ust. 3 ustawy o PIT) podatnik wypełnia część E formularza PIT-2(9).

Pracownik może również wpłynąć na modyfikację stosowanych przez pracodawcę kosztów uzyskania przychodów. Przypomnijmy, że podstawowe koszy pracownicze wynoszą 250 zł miesięcznie, a za rok podatkowy łącznie nie więcej niż 3.000 zł. Jest tak w przypadku, gdy podatnik uzyskuje przychody z tytułu jednego stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej (art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT).

Jeżeli jednak miejsce stałego lub czasowego zamieszkania tej osoby jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, i podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę – przysługują mu koszty w wysokości podwyższonej. Wynoszą one odpowiednio 300 zł miesięcznie, a za rok podatkowy łącznie nie więcej niż 3.600 zł. Tak wynika z art. 22 ust. 2 pkt 3 komentowanej ustawy (która wskazuje również,  że koszty te nie mogą przekroczyć łącznie 5.400 zł za rok podatkowy – jeśli „dojeżdżający” podatnik uzyskuje przychody równocześnie z tytułu więcej niż jednego stosunku służbowego lub pokrewnych).

Wspomniane oświadczenie pracownik składa na druku PIT-2 (9). W tym celu powinien zaznaczyć kwadrat nr 12 w części F tego formularza. Za jego pomocą pracownik również wycofuje złożone wcześniej oświadczenie, jeśli przestał spełniać warunki do podwyższonych kosztów (przez zaznaczenie kwadratu nr 13). Wówczas płatnik zaprzestanie ich stosowania najpóźniej od następnego miesiąca po miesiącu, w którym otrzymał ten dokument. Wniosek, o którym mowa, mogą składać wyłącznie zatrudnieni na podstawie umowy o pracę lub stosunków pokrewnych (a nie np. zleceniobiorcy).

Nowy PIT-2 jest również dedykowany dla podatników korzystających z zerowego PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 152–154 ustawy o PIT. Chodzi tutaj o:

• ulgę na powrót dla podatników osiedlających się w Polsce (ulga na powrót),
• ulgę dla podatników z co najmniej czwórką dzieci (ulga 4+) oraz
• ulgę dla pracujących seniorów.

Łącznie roczne przychody takich osób mogą być zwolnione od podatku do limitu 85.528 zł. Jeśli zatem podatnik jest uprawniony do skorzystania z więcej niż jednej z tych ulg, to limit 85.528 zł dotyczy łącznie ich wszystkich. Zwolnień tych płatnik nie stosuje jednak automatycznie, lecz wcześniej musi otrzymać od podatnika pismo inicjujące w tej sprawie.

Oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za podanie nieprawdziwych informacji (art. 31a ust. 9 ustawy o PIT). Jest do tego przeznaczony wiersz 14 w części G formularza, z polami do zaznaczenia, przyporządkowanymi poszczególnym ulgom. Przy czym podatnik korzystający z ulgi na powrót, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 152 ustawy o PIT – w oświadczeniu powinien określić, w jakich latach płatnik powinien ją uwzględniać.

Co istotne, jeśli taka osoba jest zatrudniona w kilku zakładach pracy, PIT-2 w tej sprawie może złożyć w każdym z nich. Wówczas każdy z tych zakładów ma prawo niezależnie od innych stosować ulgę wskazaną w oświadczeniu. Powinnością podatnika będzie  wówczas „pilnowanie” limitu 85.528 zł i poinformowanie ich o jego przekroczeniu. Złożone oświadczenie podatnik powinien wycofać, jeśli przestanie spełniać warunki do  korzystania z którejkolwiek z tych ulg (zaznaczając kwadrat w wierszu  15).

Tak zwana ulga dla młodych została uregulowana w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT. Na jego podstawie wolne od tego podatku (do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł) są przychody podatników do ukończenia 26. roku życia:

• ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy,
• z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o PIT,
• z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, o której mowa w przepisach ustawy z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich,
• z tytułu odbywania stażu uczniowskiego, o którym mowa w art. 121a ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe,
• z zasiłków macierzyńskich (wypłacanych na podstawie ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).

Podatnik może jednak zrezygnować z ulgi, o której mowa, składając płatnikowi wniosek o obliczanie zaliczek na podatek bez stosowania zwolnienia, o którym mowa. Jeśli zaznaczy w tym celu odpowiednie pole w części H formularza, płatnik będzie obliczał zaliczki na podatek bez stosowania tego zwolnienia, czyli jak u osoby, która ukończyła 26. rok życia. Upoważnienie do złożenia takiego wniosku wynika z art. 32 ust. 6 ustawy o PIT. Wniosek w tej części dotyczy rezygnacji z „ulgi dla młodych” i/lub pracowniczych kosztów uzyskania przychodów (zarówno podstawowych jak i podwyższonych)

Podatnik może także zrezygnować ze stosowania autorskich 50% kosztów uzyskania przychodów, przysługujących mu z tytułu prawa do rozporządzania (zbywania,  dysponowania)  prawami autorskimi i pokrewnymi. Stanie się tak, jeśli w tym celu  złoży on płatnikowi stosowny wniosek na formularzu PIT-2 (zaznaczając kwadrat w rubryce 18, w części I druku). Uprawnienie do złożenia takiego wniosku przysługuje podatnikom na podstawie art. 32 ust. 8 oraz art. 41 ust. 11 znowelizowanej ustawy o PIT (w zależności od rodzaju zatrudnienia).

Aby jej uniknąć, może on rozważyć złożenie wniosku, o którym była mowa wcześniej (np. pracodawcy, zleceniodawcy, zamawiającemu dzieło). Formularz pozwala też podatnikowi na wycofanie uprzednio złożonego wniosku w tej sprawie (a więc powrót do 50% kosztów).

Innym rodzajem wniosku, który można złożyć za pomocą formularza, jest wystąpienie do płatnika o niepobieranie zaliczek w danym roku podatkowym (na podstawie art. 31c ust. 1 ustawy o PIT). Przeznaczona jest do tego część J druku PIT-2 (9). Taki wniosek składa się, jeśli podatnik (będący np. pracownikiem, zleceniobiorcą, wykonawcą dzieła itp.) przewiduje, że uzyskane przez niego dochody podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej nie przekroczą w roku podatkowym kwoty 30.000 zł. Zarazem przepisy nie wymagają, aby podmiot ten w jakikolwiek sposób musiał uzasadniać składany  wniosek, ani wskazywać, na czym opiera swoje przewidywania.

Dzięki temu rozwiązaniu podatnik nie będzie musiał czekać do rozliczenia rocznego PIT, aby skorzystać z kwoty wolnej od podatku (która po wprowadzeniu Polskiego Ładu wynosi dokładnie 30.000 zł).

W razie przekroczenia przez podatnika w trakcie roku wskazanego limitu dochodów 30.000 zł płatnik, który wcześniej otrzymał od niego wniosek o niepobieranie zaliczek i się do niego zastosował, od dochodów przekraczających ten limit powinien obliczać zaliczki bez stosowania kwoty zmniejszającej podatek (art. 31c ust. 3 ustawy PIT).

Oświadczenia i wnioski zawarte w nowym PIT-2