Jakie są skutki połączenia spółek kapitałowych

Spółki kapitałowe mogą się łączyć między sobą oraz ze spółkami osobowymi. Nie może się łączyć jedynie spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, ani spółka w upadłości.

Połączenie może być dokonane:

1) przez przeniesienie całego majątku spółki (przejmowanej) na inną spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka przejmująca przyznaje wspólnikom spółki przejmowanej (łączenie się przez przejęcie),

2) przez zawiązanie spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek za udziały lub akcje nowej spółki (łączenie się przez zawiązanie nowej spółki).

Wspólnicy spółki przejmowanej lub spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki mogą otrzymać obok udziałów lub akcji spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej dopłaty w gotówce, nieprzekraczające łącznie 10% wartości bilansowej przyznanych udziałów albo akcji spółki przejmującej, określonej według oświadczenia (informacji o stanie księgowym spółki sporządzonej dla celów połączenia), bądź 10% wartości nominalnej przyznanych udziałów albo akcji spółki nowo zawiązanej. Dopłaty spółki przejmującej są dokonywane z zysku bądź z kapitału zapasowego tej spółki.

Wybór opcji stanowić będzie państwa decyzję biznesową. Spółka przejmująca albo spółka nowo zawiązana (w zależności, która opcja zostanie przez państwa wybrana) wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki. Na spółkę przejmującą albo spółkę nowo zawiązaną przechodzą z dniem połączenia w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które zostały przyznane spółce przejmowanej albo którejkolwiek ze spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej.

Ujawnienie w księgach wieczystych lub rejestrach przejścia na spółkę przejmującą albo na spółkę nowo zawiązaną praw ujawnionych w tych księgach lub rejestrach następuje na wniosek tej spółki. Z dniem połączenia wspólnicy spółki przejmowanej lub spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki stają się wspólnikami spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej. Ustawa o rachunkowości wskazuje na dwa sposoby rozliczenia połączenia spółek:

1) metodą nabycia – gdy łączenie rozlicza i ujmuje się na dzień połączenia w księgach rachunkowych spółki, na którą przechodzi majątek łączących spółek (spółki przejmującej) lub nowej spółki powstałej w wyniku połączenia (spółki nowo zawiązanej),

2) metodą łączenia udziałów – stosowaną w przypadku łączenia spółek, na skutek którego nie dochodzi do utraty kontroli nad nimi przez ich dotychczasowych udziałowców.

W przypadku łączenia się spółek występuje sukcesja podatkowa. Ma ona szeroki zakres i obejmuje m.in. kontynuację ulg podatkowych, amortyzacji, uprawnienia do odliczenia VAT naliczonego i zwrotu tego podatku. Spółka przejmująca (lub nowo zawiązana) będzie również odpowiadać bez ograniczeń za zobowiązania podatkowe spółki przejmowanej (lub spółek połączonych).

Przepisy Ordynacji podatkowej, regulujące kwestie następstwa prawnego, mają zastosowanie również do praw i obowiązków wynikających z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego. Sukcesją podatkową objęte są także wszelkie prawa (np. do zwrotu nadpłaty) i obowiązki (np. zapłaty podatku) wynikające z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego.

W szczególności, spółka przejmująca po połączeniu spółek przez przejęcie, ma prawo nadal posługiwać się nadanym jej wcześniej numerem identyfikacji podatkowej. Dla spółki przejmującej istotne znaczenie może mieć możliwość stosowania przepisów o sukcesji podatkowej w stosunku do praw i obowiązków wynikających z indywidualnych interpretacji podatkowych wydanych jej poprzedniczce.

Przykładowo z wyroku NSA z 27 lutego 2013r., sygn. akt II FSK 1385/11 wynika, że samo wydanie interpretacji na rzecz poprzednika (spółki łączonej lub przejętej) nie daje możliwości zastosowania się do niej przez jego następcę. Zdaniem sądu następca prawny może skorzystać z ochrony, jeśli podatnik, któremu udzielono interpretacji, zastosował się do niej przed dniem połączenia (przejęcia).

Uzyska przy tym ochronę tylko w takim zakresie i na takich samych warunkach, na jakich przysługiwałaby jego poprzednikowi prawnemu łączenie się spółek co do zasady jest neutralne na gruncie CIT – do przychodów nie zalicza się, w przypadku połączenia spółek, przychodu wspólnika spółki przejmowanej stanowiącego wartość emisyjną udziałów (akcji) przydzielonych przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną.

Połączenie spółek jest neutralne również na gruncie VAT. Jednakże spółka, która przejęła inny podmiot, jest zobowiązana do zapłaty VAT wynikającego z deklaracji bądź decyzji organu, jeżeli taki obowiązek ciążył na tym podmiocie w chwili połączenia. Dotyczy to również odsetek od zaległości podatkowych. Sukcesor przejmuje nie tylko obowiązki, ale również prawa przysługujące swojemu poprzednikowi, z których najważniejsze jest prawo do odliczenia VAT.

Rozliczenie wspólników. W przypadku połączenia spółek kapitałowych, zasada neutralności podatkowej w momencie połączenia spółek obejmuje nie tylko spółki przejmujące, ale również udziałowców/akcjonariuszy spółki przejmowanej. W przypadku połączenia spółek kapitałowych, nominalna wartość przydzielonych udziałowcom/akcjonariuszom udziałów/akcji nie stanowi u nich przychodu.

Koszty połączenia w związku z przewidywanym połączeniem, zarówno po stronie spółek przejmowanych, łączących się, jak też po stronie spółki przejmującej mogą wystąpić wydatki związane z przygotowaniem procesu połączenia (np. na usługi konsultingowe i doradcze, analizy, wyceny majątku). Jeżeli proces ten jest uzasadniony ekonomicznie, ma na celu osiągnięcie w przyszłości przychodów, to bez wątpienia podmioty ponoszące te koszty mogą je uznać za koszty uzyskania przychodów.